Het mooie aan open discussies is dat het je zienswijze op zaken verbreedt, waardoor je dingen in een ander licht gaat zien. Hierdoor openen er zich nieuwe deuren. Juist in een tijd van personeels- en financieringstekorten is dit precies wat we naar onze mening moeten doen: open discussiëren en meer cocreëren. Zo redeneren ook de auteurs die uitnodigen om hun hele mailwisseling te lezen en te reageren op de thema’s die zij aansnijden: hoe ontwikkel je een sociale interventie, de zin of onzin van modelgetrouwheidsmaten, action research of RCT’s, en nog het een en ander.

Reflectie in het beschermd en begeleid wonen
Ook het kwalitatieve onderzoeksartikel van Petra Havinga en collega’s biedt ons reflectie vanuit meerdere perspectieven. Zij organiseerde focusgroepen over sociale contacten in het beschermd/begeleid wonen met een aantal beschermd (14) en begeleid wonen cliënten (2), naasten (9) en professionals (12) uit enkele instellingen. Hoewel de bevindingen in deze verhouding niet representatief zijn, geven de citaten je een inkijkje in de diverse individuele ervaringen vanuit de visies van de drie groepen. Het geeft kleur aan het onderwerp en daarmee begrip én inspiratie voor handelen en onderzoek. Een mooi detail is dat ervaringsdeskundigen de focusgroepen leidden. ‘Hoe kijken we ertegenaan? Met welke bril kijken we?’, zegt een van hen hierover. Op de meerwaarde van hun inzet in onderzoek reflecteren de auteurs apart in dit nummer. Deze aflevering bevat nog een bijdrage over beschermd/begeleid wonen. De ontwikkelingen zijn in deze sector hard gegaan en ook onderzoek is er langzaam in opkomst. ‘Maatschappelijke ggz’ noemt branchevereniging Valente het aanbod van haar leden tegenwoordig ook wel. Esther van Loon en collega’s beschrijven en reflecteren op de Stap in de Wijk aanpak van RIBW Overijssel. In een participatief ontwerponderzoek ontwikkelden ze een interactieve monitor en daarmee een leergemeenschap: elke locatie maakte een etalage, met ook beeldmateriaal, om elkaar te inspireren. Een mooie innovatieve manier van kennisdeling.

Hoopvol perspectief bieden
Vooral ervaringsdeskundigen wezen ons in de afgelopen decennia op het belang van hoop. Zij leerden de maatschappij en zorgorganisaties hierdoor breder kijken naar herstel. Hoop hangt samen met vertrouwen dat je kunt groeien, en er, ook wanneer er veel tegenzit, altijd dagelijkse zingevers zijn. Brigit Sporken en collega’s schrijven over hoe je hoopgevend kunt zijn als hulpverlener en hoop kunt versterken. De auteurs van Stichting Rehab ‘92 reflecteren als opleider hoe zij een rol zien voor de Individuele Rehabilitatiebenadering.

Proefschriftenparade
In deze rubriek ditmaal twee proefschriften. Thomas Martinelli ging op zoek naar herstel bij drugsverslaving, waarbij opvalt dat ‘anders kijken’ ook andere metaforen oproept. In de artikelen over beschermd en begeleid wonen zagen we metaforen uit de atletiek (SPRINT) en de loopcultuur (stappenteller). Martinelli kijkt anders en ziet herstel niet als een aan- of uitknop, maar een zaadje dat moet groeien. En verslavingszorg moet geen wasstraat zijn waar iedere cliënt doorheen gaat; deze zorg moet veel meer lijken op het repareren van een verbrand huis waarmee meestal vele jaren gemoeid zijn. Vervolgens beschrijft Simona Karbouniaris de belangrijkste boodschappen uit haar proefschrift over de integratie van professionele ervaringskennis in de nieuwe ggz. Met de oproep ‘Let’s tango’ in de hoofdtitel zet zij de lezer al direct op een ander been. Zij concludeert dat ervaringskennis van professionals een empathiserende, normaliserende, demystificerende, destigmatiserende en empowerende impact op de ggz heeft. Over anders kijken (en anders handelen) gesproken.

En verder…
Hierop aansluitend bespreekt Carla van Loon in de rubriek Boeken het boek van Simona Karbouniaris en Jim van Os over trauma’s beschrijven. Zij nodigen onder meer uit om vooral complexe trauma’s holistischer te bekijken en te behandelen. Tot slot zijn er verslagen van enkele grote congressen. Vanuit het World Psychiatric Association congres in Wenen leren we het hoogst actuele begrip ‘geo-psychiatrie’ kennen, waarin mede vanuit armoede, schending van mensenrechten, conflicten, oorlogen en terrorisme naar mentale problemen van mensen wordt gekeken. Psychiatriecongressen gaan allang niet meer alleen over klinische symptomen. Dat bredere perspectief was er ook op het Nationale Psychosecongres (‘Psychose, samenleving en jij’) en in het EAOF congres in Leuven dat niet tot ‘assertive outreach’ in enge zin beperkt was. 

Een brede blik verruimt ons denken: zo kunnen we deze aflevering van Participatie en herstel wel samenvatten.